Definicja kultury bezpieczeństwa
Bez względu na to czy mówimy o przedsiębiorstwie produkcyjnym, czy też nie, oprócz kultury organizacyjnej w każdej firmie mamy do czynienia również z kulturą bezpieczeństwa. Jest to zbiór wartości, postaw, zachowań i kompetencji, który wykształcił się w danym przedsiębiorstwie na podstawie narzuconych norm i reguł, a także niepisanych poglądów, przekonań i oczekiwań. Na kulturę bezpieczeństwa w organizacji składają się zachowania i postawy pojedynczych pracowników jak również zbiorowe poglądy i przeświadczenia. Kulturę bezpieczeństwa buduje się latami i bardzo silny wpływ na jej kształtowanie (na lepsze i na gorsze) ma kadra zarządzająca.
Poziom wyżej – poziom niżej
Słyszałam kiedyś rozmowę dwóch specjalistów ds. BHP:
– Jaka kultura bezpieczeństwa funkcjonuje u Was w firmie? – spytał jeden z nich.
– Nie mamy czegoś takiego – odpowiedział drugi.
Oczywiście, w każdej firmie kultura bezpieczeństwa funkcjonuje, jedynie może ona być na niskim poziomie, co wynika z zaniechania tej kwestii. Tak z pewnością było w firmie specjalisty ds. BHP przywołanego w powyższym, krótkim dialogu. Zwykło się mówić o wysokiej lub niskiej kulturze bezpieczeństwa w organizacji. Różnice między tymi skrajnymi podejściami do kwestii BHP w firmie omówione zostały na rysunku 1.
Rodzaje kultury bezpieczeństwa w organizacji
Wysoka (silna) kultura bezpieczeństwa
- Działania z zakresu BHP prowadzone przez firmę przewyższają wymagania zawarte w normach i przepisach prawa
- Wysoka wartość przypisana życiu i zdrowiu pracowników
- W organizacji systematycznie odbywają się szkolenia i wydarzenia promujące kwestie BHP
- Motywacja wewnętrzna każdego pracownika w zakresie bezpieczeństwa
- Wysoka aktywność załogi w zakresie bezpieczeństwa m.in. pracownicy na bieżąco zgłaszają ryzyka BHP, angażują się w programy bezpieczeństwa
Niska (słaba) kultura bezpieczeństwa
- Działania z zakresu BHP często nie spełniają minimalnych wymagań zawartych w normach i przepisach prawa
- Wysoką wartość stanowi terminowość realizacji zleceń, nawet kosztem bezpieczeństwa pracownika
- O bezpieczeństwie mówi się tylko w chwili wystąpienia wypadku przy pracy
- Motywacja zewnętrzna pracownika w zakresie bezpieczeństwa („respektuję zasady BHP bo muszę”)
- Niska lub brak aktywności w zakresie bezpieczeństwa m.in. pomimo zauważonych usterek i ryzyka BHP pracownicy ich nie raportują
Coroczne statystyki prezentowane przez Państwową Inspekcję Pracy ukazują, że czynnik ludzki jest kluczową przyczyną większości wypadków przy pracy np. niewłaściwe, samowolne zachowanie się pracownika. Jeżeli chcesz dowiedzieć się jaki poziom kultury bezpieczeństwa reprezentuje Twoja firma, warto zdecydować się na przeprowadzanie kompleksowej oceny kultury bezpieczeństwa w przedsiębiorstwie. Ma ona na celu zbadanie przyjętych w organizacji wzorów zachowań, podejść do ryzyka i rangi bezpieczeństwa w hierarchii ogółu wartości firmy. Przeprowadzenie takiej analizy okazuje się być pomocne w opracowaniu planu działań zmierzających do minimalizacji wypadków przy pracy.
Wpływ na jednostkę
Nowozatrudniony pracownik, który w poprzednim zakładzie pracy wykazywał postawy pro bezpieczne (np. zawsze zgłaszał zauważone ryzyka, potrafił zwrócić uwagę współpracownikowi, żeby założył rękawice termiczne, podczas pracy z gorącymi elementami), w nowym miejscu zatrudnienia, które charakteryzuje się niską kulturą bezpieczeństwa istnieje duże ryzyko, że szybko straci on swój wzorowy stosunek do kwestii BHP. Każdy z nas chce być lubiany i w większości nie lubi wyróżniać się z tłumu. W związku z tym często „wtapiamy się” w otoczenie i przyjmujemy zachowania i postawy zgromadzonych wokół.
Bez względu na wielkość organizacji czy branżę, każde przedsiębiorstwo charakteryzuje się unikatową dla niej kulturą bezpieczeństwa. Kształtowanie się jej jest procesem ciągłym i szczególną rolę posiada w nim każdy przełożony. To on swoją postawą do kwestii bezpieczeństwa pokazuje swoim pracownikom czy restrykcyjnie i konsekwentnie podchodzi do kwestii BHP, czy może raczej priorytet stanowi dla niego wygoda i szybkość wykonywanych czynności. Każdy przełożony powinien być osobą świadomą zagrożeń występujących na jego obszarze, a swoją postawą prezentować, że kwestie BHP są mu znane i traktuje je priorytetowo. W związku z tym nie powinno m.in. dochodzić do sytuacji, kiedy to przełożony nie stosuje środków ochrony indywidualnej wymaganych w danym obszarze oraz nie zwraca uwagi swoim pracownikom, gdy nie przestrzegają oni przepisów BHP.
Bardzo łatwo przypiąć przełożonemu łatkę: „do tematów BHP podchodzi na luzie”. Wystarczy np. wejście kierownika na obszar produkcyjny bez butów BHP. Wówczas wśród załogi pojawią się komentarze: „od nas to wymaga, a sam to w prywatnych butach chodzi”. Jeżeli zależy nam na zbudowaniu wysokiej kultury bezpieczeństwa w organizacji, zachowanie kierownictwa w kwestiach BHP powinno być nienaganne, wręcz wzorowe.
Nieświadomy CSR
Pracując w organizacjach (oraz dla organizacji) charakteryzujących się wysoką kulturą bezpieczeństwa zauważyłam, że występuje w nich nie tylko mniej wypadków przy pracy, ale również mniej wypadków w drodze do/z pracy. Każdy z nas jest jednością i niejednokrotnie postawy oraz utarte schematy zachowań przenosi z domu do pracy i na odwrót. Kadra zarządzająca, która wysoką wagę przypisuje kwestii kształtowania wysokiej kulturze bezpieczeństwa przyczynia się, więc nie tylko do mniejszej ilości wypadków przy pracy, ale również bezpieczniejszego życia nas wszystkich w życiu codziennym.
Przejdź tutaj i zapoznaj się z naszymi propozycjami na budowanie kultury bezpieczeństwa w Twojej organizacji.