Piramida wypadkowa – definicja
Piramida wypadkowa jest jednym z kluczowych narzędzi, które pomagają zrozumieć i minimalizować ryzyko wypadków. Znana również jako piramida bezpieczeństwa. Jest to graficzne przedstawienie zależności między poszczególnymi typami incydentów w miejscu pracy i ich częstotliwością. Umożliwia zrozumienie, jak istotne jest eliminowanie niebezpiecznych zachowań i warunków, aby zmniejszyć liczbę wypadków.
Jak wygląda piramida wypadkowa?
Piramida wypadkowa to graficzny model składający się z trzech głównych poziomów, które ilustrują hierarchię incydentów według ich ciężkości i częstotliwości występowania:
- U podstawy piramidy znajdują się zachowania niebezpieczne i ryzykowne praktyki pracowników – identyfikowane w trakcie m.in. audytów, kontroli BHP, obserwacji BBS.
- Zdarzenia potencjalnie wypadkowe (ZPW) – to sytuacje, w których mogło dojść do incydentu, ale ostatecznie tego uniknięto. Są to często niebezpieczne warunki pracy np. plama oleju przy maszynie, migające oświetlenie, uszkodzona drabina rozstawna.
- Zdarzenia z udzieleniem pierwszej pomocy, drobne urazy – są to niewielkie wypadki, które nie prowadzą do poważnych konsekwencji, ale wymagają krótkotrwałej interwencji medycznej lub opatrzenia rany.
- Wypadki związane z utratą czasu pracy
- Wypadki ciężkie i śmiertelne
Warto zauważyć, że na każdy wypadek śmiertelny przypada wiele wypadków z drobnymi obrażeniami, a na każdy z nich setki „niemal wypadków”. To pokazuje, że eliminowanie zdarzeń u podstawy piramidy jest kluczowe w kontekście prewencji wypadkowej.
Jak piramida wypadkowa pomaga w BHP?
Piramida wypadkowa odgrywa centralną rolę w zarządzaniu bezpieczeństwem w miejscu pracy. Można wskazać kilka zasadniczych korzyści wynikających z jej stosowania:
- Eliminacja zdarzeń potencjalnie wypadkowych
Piramida pokazuje, że aby zmniejszyć liczbę poważnych wypadków, trzeba skupić się na identyfikowaniu i eliminowaniu sytuacji, które mogłyby do nich doprowadzić (dwa najniższe poziomy piramidy). - Zmiana niebezpiecznych zachowań
U podstaw piramidy leżą niebezpieczne działania i praktyki pracowników. Zidentyfikowanie tych wzorców i ich eliminacja może znacząco wpłynąć na bezpieczeństwo. - Praca u podstaw
Model podkreśla, że sukces w BHP zaczyna się od działań prewencyjnych na najniższym poziomie hierarchii zdarzeń.
Pracodawcy i menadżerowie ds. BHP często wykorzystują tę koncepcję, by tworzyć skuteczne programy prewencyjne i edukacyjne, które ograniczają ryzyko.
Piramida wypadkowa według Heinricha, Birda i DuPonta
Koncepcja piramidy wypadkowej została po raz pierwszy opracowana przez Herberta Heinricha w 1931 roku. Oprócz klasycznego modelu Heinricha, w BHP stosuje się również warianty opracowane przez innych ekspertów, takich jak Frank Bird czy firma DuPont.
Piramida wypadkowa Heinricha
Model Heinricha wskazuje, że na każde 300 zdarzeń potencjalnych przypada 29 drobnych wypadków i 1 wypadek ciężki lub śmiertelny. Podstawą hierarchii są tu „niemal wypadki”, które stanowią największą grupę, ale mają kluczowe znaczenie prewencyjne.
Piramida wypadków Birda
Frank Bird zmodyfikował model Heinricha na podstawie swoich badań i ustalił inne proporcje. Według jego analizy na 600 zdarzeń potencjalnie wypadkowych przypada 30 drobnych wypadków i 10 ciężkich.
Piramida DuPonta
Firma DuPont rozwinęła koncepcję piramidy, skupiając się nie tylko na liczbach, ale także na analizie zachowań. DuPont podkreśla, że większość przyczyn wypadków leży w ludzkich działaniach i kulturze pracy, co wskazuje na potrzebę szeroko zakrojonej edukacji i treningu.
Piramida wypadkowa to nie tylko graficzny model, ale przede wszystkim potężne narzędzie w zarządzaniu bezpieczeństwem. Jej podstawowa zasada jest prosta, ale zarazem niezwykle skuteczna – eliminacja niebezpiecznych sytuacji i zachowań zmniejsza ryzyko najpoważniejszych wypadków. Dlatego inwestowanie w prewencję na najniższym poziomie hierarchii zdarzeń ma nieocenioną wartość dla zdrowia i życia pracowników oraz stabilności organizacji.