Czym jest kultura bezpieczeństwa w firmie?
Kultura bezpieczeństwa – w internecie znajdziesz całe morze jej definicji. Jedna z nich opracowana według S. Cox i T. Cox opisuje kulturę bezpieczeństwa jako zbiór wartości, przekonań, norm i postaw dotyczących zachowania się w miejscu pracy. Jej obecność jest niezbędna do zapewnienia bezpiecznego i efektywnego środowiska pracy. Kiedy pracownicy są świadomi, że bezpieczeństwo jest wartością w ich miejscu pracy, czują się bardziej zaangażowani i odpowiedzialni za swoje działania (np. zgłaszanie zdarzeń potencjalnie wypadkowych, zgłaszanie Kaizen BHP). Dzięki temu zmniejsza się ryzyko wypadków oraz błędów, co przekłada się na lepszą jakość pracy i wyższą efektywność.
Świadome rozwijanie kultury bezpieczeństwa ma również pozytywny wpływ na wizerunek firmy. Pracownicy oraz potencjalni klienci będą mieć większe zaufanie do organizacji, która dba o bezpieczeństwo swoich pracowników. To z kolei może przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności firmy na rynku.
Jedna z moim zdaniem najpełniejszych definicji kultury bezpieczeństwa to ta, Brytyjskiej Komisji Zdrowia i Bezpieczeństwa: kultura bezpieczeństwa to ,,produkt indywidualnych i grupowych wartości, postaw, postrzegania, kompetencji i wzorów zachowań, które określają zaangażowanie oraz styl zarządzania bezpieczeństwem i zdrowiem organizacji (HSC, 1993).”
Budowanie kultury bezpieczeństwa
Kultura bezpieczeństwa nie powstaje sama – musi być świadomie rozwijana przez cały czas. Z pewnością słyszałeś powiedzenie, że ryba psuje się od głowy. Nie inaczej jest w obszarze kultury bezpieczeństwa. Ona również rozwija się lub degraduje się od głowy (=najwyższego kierownictwa firmy, zarządu). Nieoceniona jest więc tutaj rola zarządzających, którzy powinni być przykładem dla swoich pracowników oraz aktywnie promować bezpieczne zachowania w miejscu pracy. Za ich przykładem schodzimy w dół hierarchii. Zaangażowanie nadzoru i kierownictwa przekłada się na świadomość oraz motywację wewnętrzną pracowników liniowych, że odpowiedzialność za bezpieczne funkcjonowanie firmy spoczywa również na nich samych.
Jeżeli chciałbyś dowiedzieć się jaki poziom kultury bezpieczeństwa występuje w Twoim miejscu pracy – zastanów się nad przeprowadzeniem analizy kultury bezpieczeństwa. Zwykło się mówić, że kultura bezpieczeństwa zjada strategię na śniadanie. Warto więc przyjrzeć się dokładniej mocnym i słabym stronom kultury bezpieczeństwa w Twoim miejscu pracy, aby uruchamiane programy i narzędzia nie zostały „rozszarpane” i zrównane z ziemią przez kulturę bezpieczeństwa firmy.
Klasyfikacja – kultura bezpieczeństwa
Wysoka kultura bezpieczeństwa
Wysoka kultura bezpieczeństwa jest celem do osiągnięcia w miejscu pracy. Oznacza to, że pracowników charakteryzuje silna motywacja wewnętrzna w zakresie bezpieczeństwa. Pracownik takiej organizacji mówi: „przestrzegam zasad bhp, bo wiem, że to ważne dla mnie i dla całej załogi”. Wysoka kultura bezpieczeństwa jest kluczowym elementem w minimalizacji ryzyka wystąpienia wypadków w miejscu pracy oraz promocji bezpiecznych zachowań. Jakie cechy jeszcze charakteryzują organizację o wysokiej kulturze bezpieczeństwa?
- zaangażowanie i styl zarządzania kierownictwa: członkowie kierownictwa są zaangażowani w promowanie i utrzymanie bezpiecznego środowiska pracy. Kierownictwo jest przykładem – „leading by example”;
- zaangażowanie pracowników: pracownicy są zaangażowani w utrzymanie bezpiecznego środowiska pracy. Czują się odpowiedzialni za swoje bezpieczeństwo oraz bezpieczeństwo swoich kolegów. Regularnie zgłaszają potencjalne zagrożenia lub nieprawidłowości, a także proponują usprawnienia;
- szkolenia i kompetencje: szkolenia przeprowadzane są regularnie i są skoncentrowane na przekazywaniu wiedzy oraz umiejętności niezbędnych do bezpiecznego wykonywania pracy. Oprócz szkoleń obowiązkowych bhp w firmie są organizowane dodatkowe sesje doszkalające z kompetencji twardych i miękkich o obszarze bezpieczeństwa pracy;
- komunikacja: pracownicy są regularnie informowani o wszelkich zmianach lub nowych procedurach związanych z bezpieczeństwem. Istnieje również możliwość zgłaszania problemów lub sugestii. Do pracowników dociera efektywna i pouczająca komunikacja powypadkowa/pozdarzeniowa. Pracownicy śledzą statystyki i bieżące zmiany w obszarze bhp;
- zgodność z wymaganiami prawnymi: wszystkie wymagania prawne są znane i przestrzegane, a nawet przewyższane poziomem bezpieczeństwa w miejscu pracy.
Niska kultura bezpieczeństwa
Niska kultura bezpieczeństwa jest niepożądanym stanem w miejscu pracy. Oznacza to, że pracownicy są mało świadomi zagrożeń i przestrzegania zasad bezpieczeństwa, a także nie angażują się w proces poprawy warunków pracy. To może prowadzić do częstych wypadków oraz zwiększonego ryzyka dla pracowników. Występuje motywacja zewnętrzna pracownika. Pracownik mówi: „przestrzegam zasad bhp, bo mi karzą, inaczej mnie zwolnią”. Jakie cechy jeszcze charakteryzują organizację o niskiej kulturze bezpieczeństwa?
- zaangażowanie i styl zarządzania kierownictwa: zaangażowanie kierownictwa w kwestie bhp jest ograniczone. Wszystkie tematy bhp są cedowane na służbę bhp. Kierownictwo pilnuje dyscypliny, stosując niejednokrotnie kary regulaminowe;
- zaangażowanie pracowników: pracownicy bagatelizują kwestie bezpieczeństwa, postrzegając je, jako zło konieczne. Pracownicy niejednokrotnie nie respektują zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;
- szkolenia i kompetencje: szkolenia bhp wypełniane zgodnie z literą prawa (lub nawet nie). Niska jakość szkoleń. W doborze dostawców obowiązuje jedynie kryterium cenowe;
- komunikacja: ograniczona komunikacja, na niskim poziomie;
- zgodność z wymaganiami prawnymi: firma nie wypełnia w 100% obowiązujących ją wymagań prawnych. Przy kontroli PIP nie obywa się bez nakazów, wystąpień i decyzji…
Kultura bezpieczeństwa a wypadki przy pracy
Kultura bezpieczeństwa w miejscu pracy odgrywa kluczową rolę w minimalizowaniu wypadków i zapewnieniu bezpiecznego środowiska dla pracowników. Jest to podejście, które kładzie duży nacisk na świadomość, wartości i zachowania związane z bezpieczeństwem w miejscu pracy. Kultura bezpieczeństwa stawia sobie za cel stworzenie atmosfery, w której bezpieczeństwo jest wartością priorytetową dla wszystkich zaangażowanych. Obejmuje to:
- świadomość: zapewnienie, że wszyscy pracownicy są świadomi potencjalnych zagrożeń związanych z ich pracą, jak również znają procedury zapobiegające wypadkom;
- zaangażowanie: zachęcanie pracowników do zaangażowania się w proces zapewnienia bezpieczeństwa poprzez zgłaszanie problemów, sugestii, usprawnień oraz aktywne uczestnictwo w programach szkoleniowych;
- edukacja: regularne szkolenia dotyczące bezpieczeństwa, aby pracownicy byli odpowiednio przeszkoleni w zakresie przeciwdziałania wypadkom i zachowaniu ostrożności;
- przywództwo: priorytetowa jest rola kierownictwa w promowaniu kultury bezpieczeństwa poprzez wyznaczanie standardów, konsekwentne egzekwowanie przepisów bezpieczeństwa i dawanie przykładu w codziennych praktykach;
- ewaluacja i ulepszanie: regularne oceny, analizy wypadków (jeśli wystąpiły) oraz ciągłe ulepszanie systemów bezpieczeństwa w oparciu o wnioski z tych analiz.
Poprawa kultury bezpieczeństwa może znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia wypadków i w rezultacie poprawić warunki pracy dla wszystkich pracowników.
Inwestycja w kulturę bezpieczeństwa
Rozwijanie kultury bezpieczeństwa wymaga zaangażowania finansowego oraz czasowego, ale jest to inwestycja w lepszą przyszłość firmy. Koszty związane z wypadkami przy pracy czy błędami mogą być znacznie wyższe niż nakłady na zapewnienie bezpiecznych warunków pracy. Ponadto, wypracowanie silnej kultury bezpieczeństwa może przynieść wiele korzyści w kontekście regulacji prawnych oraz wymogów klientów.
Dlatego też warto przeznaczyć odpowiednie środki na szkolenia, zakup odpowiedniego sprzętu ochronnego oraz wdrożenie procedur zapewniających bezpieczeństwo pracowników. Inwestycja ta może przynieść zwrot w postaci zmniejszenia kosztów związanych z wypadkami oraz poprawy efektywności pracy.
Promowanie kultury bezpieczeństwa w miejscu pracy
Promocja kultury bezpieczeństwa nie kończy się na szkoleniach i zakupie sprzętu. Ważne jest, aby pracownicy mieli świadomość, że ich zdrowie i bezpieczeństwo są priorytetem dla firmy. Dlatego też warto organizować regularne spotkania, na których omawiane są zagadnienia związane z bezpieczeństwem pracy oraz dzielić się informacjami o najlepszych praktykach w tym zakresie (np. praktyki toolbox talk, kwadranse bezpieczeństwa, praktyka safety moment).
Dodatkowo, warto nagradzać pracowników za bezpieczne zachowania oraz wdrażać systemy incydentów, które będą motywować do proaktywnego podejścia do kwestii BHP. Dobrym przykładem są tutaj programy punktowe czy konkursy z nagrodami dla osób, które zgłaszają potencjalne zagrożenia lub pomysły na poprawę bezpieczeństwa.
Jak zbadać kulturę bezpieczeństwa?
Badanie kultury bezpieczeństwa wymaga wieloaspektowego podejścia. Ważne jest zrozumienie podstawowych przekonań, zachowań i norm, które kształtują kulturę bezpieczeństwa organizacji.
Jednym z pierwszych kroków w badaniu kultury bezpieczeństwa jest obserwacja i ocena praktyk bezpieczeństwa w miejscu pracy. Obejmuje to przyjrzenie się interakcjom między przełożonymi i pracownikami, a także obserwację wszelkich działań związanych z bezpieczeństwem. Ponadto ważne jest, aby przyjrzeć się, jak praca jest zorganizowana i zarządzana, ponieważ może to mieć wpływ na kulturę bezpieczeństwa.
W ramach diagnozy kultury bezpieczeństwa analizowane są dodatkowo dokumenty organizacyjne, takie jak polityki, procedury i raporty z incydentów. Dokumenty te zapewniają wgląd w to, w jaki sposób kwestie bezpieczeństwa są rozwiązywane w organizacji i mogą zapewnić lepsze zrozumienie ogólnej kultury bezpieczeństwa.
Wreszcie, podczas przeprowadzania badania kultury bezpieczeństwa ważne jest zaangażowanie pracowników. Ankiety i wywiady mogą być wykorzystane do uzyskania wglądu w postawy pracowników wobec bezpieczeństwa w miejscu pracy. Badania ankietowe dostarczą również wiedzę nt. obaw pracowników dotyczących warunków lub praktyk w miejscu pracy.
A czym wiesz, jaki poziom kultury bezpieczeństwa charakteryzuje Twoje miejsce pracy?
